Wat is absenteïsme?
Je spreekt van absenteïsme wanneer een werknemer op regelmatige basis met of zonder gegronde reden afwezig is op het werk. Heb je werknemers in dienst, dan krijg je sowieso met absenteïsme te maken.
Vier mogelijke oorzaken van absenteïsme:
- Ziekte
- Een arbeidsongeval
- Profylactisch verlof
- Onwettige afwezigheid.
Gelijkaardig aan ‘absenteïsme’, wordt ook de term ‘verzuim’ gebruikt om die afwezigheid te benoemen. Meestal spreekt met dan over vier soorten verzuim:
- Wit verzuim: je werknemer is gewettigd afwezig en kan een doktersbriefje voorleggen
- Zwart verzuim: je werknemer meldt zich ziek, maar is dat eigenlijk niet
- Grijs verzuim: je werknemer heeft medische klachten, maar er is twijfel of deze klachten het werk in de weg staan
- Roos (of mentaal) verzuim: je werknemer is aanwezig, maar niet productief, bijvoorbeeld omdat hij of zij eigenlijk ziek is
Je komt deze termen wel steeds minder tegen, aangezien ze wat verouderd zijn.
Gevolgen van absenteïsme
Aan absenteïsme zijn verschillende directe en indirecte kosten verbonden. Denk bijvoorbeeld aan het loon van de afwezige werknemer (direct) en de vermindering van de productiviteit van de getroffen collega’s (indirect), maar ook mag je de impact op menselijk vlak niet onderschatten.
Bovendien hangen er ook heel wat gevolgen op menselijk niveau aan vast:
- Frequente afwezigheden zorgen voor een daling van motivatie
- Opdrachten lopen daarbij vertraging op
- Het werk moet herverdeeld worden
- De hogere werklast zorgt voor meer stress en druk
- Je moet vervangers vinden en opleiden
- De kans op kwaliteitsproblemen stijgt
Onderneem daarom proactief stappen en zet een absenteïsmebeleid op dat de afwezigheden preventief aanpakt.
Tip: Bereken de kost van ziekteverzuim in je bedrijf
Absenteïsme of ziekteverzuim
Ziekteverzuim sluit heel dicht aan bij absenteïsme, maar omvat enkel afwezigheden om medische redenen. Sommige mensen vinden dat absenteïsme een negatieve connotatie heeft en gebruiken liever ziekteverzuim als een neutraler begrip. In de praktijk komt het vaak op hetzelfde neer.
Stem je beleid af op het type afwezigheid of verzuim dat je wil aanpakken.
Mogelijke oorzaken van absenteïsme
Zowel professionele als persoonlijke problemen kunnen aan de basis liggen van absenteïsme. Een paar voorbeelden op een rij:
Tot slot kan het zijn dat een afwezige werknemer geen geldige reden heeft. Omdat de oorzaken van absenteïsme heel divers zijn, is het belangrijk om goed te achterhalen waar in jouw bedrijf de grootste pijnpunten zijn (gezondheid, motivatie, werkomgeving,…) zodat je jouw absenteïsmebeleid daarop kan afstemmen.
Fysieke gezondheid: ziekte en ongevallen
Het meest gekende: ongevallen of ziekte zijn de grootste oorzaken voor afwezigheid op de werkvloer. Zeker tijdens de wintermaanden steekt dit de kop op. Naast kortere ziektes zoals bijvoorbeeld griep, bestaan er ook chronische ziekten die zorgen voor langdurige afwezigheden.
Je kan zeker niet alles voorkomen, maar er zijn wel een aantal risicofactoren:
- overgewicht
- gebrek aan beweging
- hoge bloeddruk
- diabetes
- roken
Het is de moeite om te investeren in de gezondheid van je werknemers, want iedere euro brengt meer dan dubbel op via hogere productiviteit en lagere verzuimkosten. Een concreet voorbeeld: per euro die je investeert in griepvaccinatie dalen je absenteïsmekosten met 200 euro.
Mentale gezondheid
Om de kans op een burn-out of depressie te verminderen, is het belangrijk om mentaal welzijn bespreekbaar te maken. Aangezien langdurige overbelasting door stress burn-out veroorzaakt, is het voordelig voor iedereen om problemen zo snel mogelijk aan te geven of zichtbaar te maken. Dan kan je tijdig ingrijpen.
Arbeidsongevallen
Als werkgever wil je je werknemers beschermen. Tegen ziekte, maar ook tegen arbeidsongevallen. Jammer genoeg is een ongeval soms snel gebeurd en zeker niet altijd te voorkomen. Daarom is het als bedrijf belangrijk om goede risicoanalyses te maken en een degelijk preventiebeleid te voeren.
Tip: Raadpleeg onze FAQ over arbeidsongevallen, denk aan vragen zoals 'Wat is een arbeidsongeval'.
Ziekteverzuim aanpakken
Ieder bedrijf heeft te maken met absenteïsme. Of een afwezigheid nu kort of lang duurt, het weegt op het budget van je bedrijf. Medische controles helpen je te achterhalen of een werknemer onterecht afwezig is, maar brengen ook de achterliggende oorzaken van kort absenteïsme in kaart.
Om met succes het ziekteverzuim in je bedrijf aan te pakken, regel je best eerst een absenteïsme-audit en werk je vervolgens een absenteïsmebeleid uit. Ontdek het nut van een audit en de vijf onderdelen van een absenteïsmebeleid.
Medische controle
Verminder met medische controles het kort absenteïsme in je bedrijf:
- De rapportage over de oorzaken van de afwezigheden laat je toe om hierop in te spelen en je beleid aan te passen. Denk aan:
- Minder directe en indirecte kosten
- Minder afwezigheden en productieverlies
- Een positief en motiverend signaal aan je medewerkers
- Het misbruik daalt wanneer je medische controles inzet
Onthou dat medische controle gevoelig ligt bij je werknemers en dat het belangrijk is om alles duidelijk te kaderen binnen een algemeen beleid.
Belangrijk: Zorg voor voldoende bewustzijn rond presenteïsme. Werknemers die ziek zijn, komen beter niet naar het werk. Ze zijn toch niet heel erg productief en misschien besmetten ze zelfs collega’s.
De rol van de controlearts
De controlearts gaat na of je afwezige werknemer echt arbeidsongeschikt is. Ook controleert de arts of de opgegeven afwezige duur klopt en eventueel andere medische gegevens als die een invloed hebben op het recht op een gewaarborgd loon.
De medische controle kan zowel thuis bij de werknemer of op het kabinet van de controlearts gebeuren, afhankelijk van de individuele situatie en van je absenteïsmebeleid. Waarom zou je kiezen voor een controle op het kabinet van de arbeidsgeneesheer?
- Je vermijdt discussies met werknemers over gemiste huisbezoeken
- Je hoeft geen reiskosten te betalen
De controlearts mag feitelijke vaststellingen meedelen aan de werkgever, maar alle andere vaststellingen vallen onder het beroepsgeheim.
Wat mag een controlearts niet doen?
Er zijn enkele zaken die de controlearts wettelijk gezien niet mag doen:
- De controle uitvoeren na 21 uur of voor 6 uur (nachtelijke controles mogen niet)
- De arbeidsongeschikte werknemer meermaals controleren voor dezelfde afwezigheid en ook niet bij een verlenging van de arbeidsongeschiktheid
- De opdracht tot werkhervatting geven. Alleen de werkgever kan dat doen.
Heb je vragen over het inzetten van een medische controle?
Controlearts bij depressie
Wat is psychisch verzuim?
Psychisch verzuim slaat op ziekteverzuim door psychische klachten, zoals stress, burn-out en depressie. Het duurt vaak langer voor iemand herstelt van psychische klachten en de kans op herval is ook groter dan bij fysieke problemen. Het is een van de belangrijkste oorzaken van afwezigheid.
Absenteïsme door depressie, stress, burn-out en andere psychische klachten
Psychische klachten zijn doorgaans moeilijker vast te stellen:
- De eerste tekenen zijn meestal lastig te signaleren, maar omvatten onder andere:
- Vermoeidheid en andere fysieke symptomen
- Lagere productiviteit
- Een negatief geladen ingesteldheid, zoals cynisisme en hopeloosheid
- Herhaalde afwezigheid
- Vaak beseft de persoon zelf niet dat er een probleem is
- De vaststelling komt in vele gevallen te laat
- De klachten, symptomen en oorzaken verschillen van persoon tot persoon
- Er is geen eenduidige manier om de problemen of de herstelperiode in te schatten
Kan een controlearts iets doen bij depressie of andere psychische problemen?
Probeer als werkgever bij psychisch verzuim na te gaan wat de mogelijke oorzaken waren en deze aan te pakken:
- Is de werkdruk realistisch?
- Hoe is de sfeer in het team?
- Hoe is de relatie met de leidinggevende?
- Sluit de jobomschrijving aan bij je werknemer?
- Welke ondersteuning kan je bieden bij problemen in de privésfeer, zoals verslaving of traumaverwerking?
