De schuldige? Werklast, emotionele belasting en incompetentie. De ‘Werkbaarheidsmonitor’ beschrijft de drie belangrijkste stressfactoren.
Werkdruk
De werkdruk omvat eisen en noden bij het uitoefenen van een beroep. Het kan bijvoorbeeld gaan over te halen doelstellingen, quota die men dient aan te houden, het behouden of het binnenhalen van klanten, of het halen van deadlines. Aangezien een zelfstandige hiervoor niet altijd op de steun van collega’s kan rekenen, presteert hij vaak meer uren dan een werknemer.
Onze laatste white paper over stress en burn-out verwijst naar de werkdruk als één van de belangrijkste oorzaken van buitensporige stress bij werknemers, en ook van burn-out.
Bourdeaud’hui en Vanderhaeghe tonen aan dat een hoge werkdruk de belangrijkste oorzaak is van psychische vermoeidheid bij zelfstandigen. Dit treft bijna 4 zelfstandigen op 10, en verhoogt 5 keer het risico op acute psychische vermoeidheid.
Emotionele belasting
Emotionele belasting verwijst naar de emoties die men ervaart op de werkplaats, maar ook naar de emoties van de mensen met wie de zelfstandige in contact staat (klanten, medewerkers …). Voor een zelfstandige kan het belangrijk zijn om zijn kalmte te bewaren bij een ontevreden klant of om zijn frustratie onder controle te houden bij een moeilijk project. De levenswijze van de zelfstandige kan de emotionele belasting versterken (bijvoorbeeld geen hobby’s door te hoge werkdruk), maar ook zijn verbondenheid met het bedrijf. Want hij is de belangrijkste pijler. Falen kan voor een zelfstandige een grote impact hebben op zijn leven en het gevoel geven dat het werk van verschillende generaties vernietigd is.
Uit een onderzoek van Securex blijkt dat 4 zelfstandigen op 5 vinden dat hun beroep emotioneel zwaar is, tegenover 35% van de werknemers. Onze laatste white paper stelt dat de emotionele belasting voor werknemers de belangrijkste oorzaak is buitensporige stress.
Bourdeaud’hui en Vanderhaeghe tonen aan dat de emotionele belasting 3 zelfstandigen op 10 treft. Het risico om geconfronteerd te worden met acute psychische vermoeidheidok ligt 3 keer hoger.
Gebrek aan competentie
HR-praktijken van een bedrijf kunnen een gebrek aan competentie bij werknemers voorkomen, bijvoorbeeld door te zorgen voor passende opleidingen of een loopbaanbeleid. In het geval van een zelfstandige komt het aan hem zelf toe om deze aspecten te beheren, wat een bijkomende druk met zich kan meebrengen indien hij niet weet hoe hij dit moet aanpakken.
Een rapport van Securex beschrijft de 21 factoren voor het welslagen van ondernemers. De drie punten die de ondernemers hebben geklasseerd als de domeinen waarin ze het meest nood hebben aan hulp, houden verband met nuttige kennis voor de zelfstandige: kennis over succesvol ondernemen, competenties in marketing en verkoop, en kennis over management. Het is dus logisch dat een gebrek aan competentie een belangrijke oorzaak is van acute psychische vermoeidheid.
Bourdeaud’hui en Vanderhaeghe tonen ook aan dat een zelfstandige die ervaart dat hij onvoldoende competenties heeft voor het beheer en management van zijn bedrijf, 2,65 keer meer risico loopt om het slachtoffer te worden van acute psychische vermoeidheid. Dit is de derde belangrijkste oorzaak van psychische vermoeidheid. Een gebrek aan competentie treft 3 zelfstandigen op 10.
Verzwarende factor
Elk van de drie beschreven factoren kan een zelfstandige stimuleren om te werken als hij ziek is. En dit veroorzaakt ongetwijfeld nog meer stressklachten.
Een onderzoek van Securex toont aan dat veel meer zieke zelfstandigen (96%) blijven werken, tegenover 71% van de werknemers. Dit verschil vindt een verklaring in de angst van de zelfstandige om zijn inkomen te verliezen, maar ook in zijn passie en motivatie voor het werk.
Stress bestrijden
Een zelfstandige is blootgesteld aan tal van stressfactoren die het risico op burn-out verhogen. Hij moet dus een manier vinden om die factoren onder controle te houden of te compenseren. Voor elk van de hierboven genoemde oorzaken van een burn-out, bestaan er oplossingen.
Efficiënt werken laat toe de werkdruk te verminderen
De werkdruk is een groot probleem voor een zelfstandige dat hem bovendien snel boven het hoofd kan groeien (door bijvoorbeeld teveel klanten te aanvaarden). Het is dus belangrijk om uw tijd goed te beheren, maar ook om uw grenzen te kennen en niet teveel hooi op de vork te nemen. Stel prioriteiten en gebruik uw tijd in functie van die prioriteiten. Doe één iets tegelijkertijd, dat maakt dat u duidelijke vooruitgang ziet. Zaken die u graag doet, afwisselen met zaken die u minder graag doet, kan ook interessant zijn. Of beter nog, delegeer een aantal taken aan een medewerker, echtgenoot of partner. Zoek bij voorkeur iemand met complementaire talenten. Op deze manier kunt u allebei prioriteit geven aan wat u energie geeft, in plaats van aan wat uw energie opslorpt.
Regelmatig de tijd nemen om de batterijen op te laden
De emotionele belasting onder controle houden kan complexer lijken voor zelfstandigen, die niet kunnen terugvallen op de steun van collega’s of op een door anderen opgesteld bedrijfsbeleid zoals in het geval van de werknemers. Er bestaan echter alternatieven, zoals praten met vrienden of mensen uit de omgeving. Het beste is echter om de gebruikelijke werkomgeving te verlaten, een halve dag vrijaf te nemen of enkele uren per maand door te brengen met een andere zelfstandige of een externe raadgever. Om alles eens op tafel te gooien, om te praten over de problemen waarmee men geconfronteerd wordt, om zijn situatie te analyseren en te relativeren, en goede methodes uit te wisselen.
Een andere mogelijkheid is een uitlaatklep zoeken, een passie, een activiteit die de mogelijkheid biedt om op regelmatige basis op adem te komen. Specialisten raden bijvoorbeeld een regelmatige sportactiviteit aan van 2 uur per week.
Het is dus belangrijk om voldoende tijd over te hebben voor activiteiten buiten het werk en om gezond te leven. Een sensibiliseringsartikel over burn-out van huisartsen raadt bijvoorbeeld aan om gezond te blijven eten, weinig alcohol te drinken en niet te roken. En … om voldoende te slapen, om regelmatig vrije tijd te nemen, en korte pauzes bij een stressaanval op het werk. Securex biedt een gelijkaardige oplossing aan voor zelfstandigen via haar persbericht ‘Minstens 20 dagen verlof vermindert stress en verbetert prestaties’.
En tot slot is er nog een manier om uw emotionele last te verminderen: zorg voor bescherming tegen ziekte. Een ongeluk, opname in het ziekenhuis, … maken ook allemaal deel uit van het leven.
Breid uw competenties uit, en/of laat u begeleiden
Het verwerven van kennis en informatie ten slotte is van essentieel belang in de competitieve en vaak harde wereld van zelfstandigen. Het is aan te raden om opleidingen en cursussen te volgen, om zich te vervolmaken in management, marketing, verkoop en andere onderwerpen die kunnen bijdragen tot het welslagen van uw bedrijf. Samenwerken met mensen die complementair zijn aan uw eigen profiel, kan ook een oplossing bieden. En dit geldt zeker voor beginnende ondernemers.
Een burn-out is een gegeven waar een zelfstandige enorm onder lijdt en wat voor hem een aanzienlijke handicap vormt. Maar er bestaan oplossingen en het is voor iedereen mogelijk om zijn werkomstandigheden te verbeteren, door eenvoudige ingrepen of door een meer fundamentele invraagstelling.
Tot slot: Geef prioriteit aan wat u energie geeft en zoek hulp voor wat energie opslorpt. En neem contact op met uw huisarts bij verontrustende lichaamssignalen.
