Te warm om te werken?

Wij worden momenteel geconfronteerd met een stijging van de temperaturen. Het mag geen nachtmerrie worden voor je werknemers, vooral niet als zij ook fysieke inspanningen moeten leveren. Waar moet je aan denken om het welzijn van uw werknemers te waarborgen? Welke preventiemaatregelen moet je nemen?

Risicoanalyse

In het algemeen vermeldt de Codex over welzijn op het werk dat elke werkgever een risicoanalyse van de thermische omgevingsfactoren op de  arbeidsplaats moet uitvoeren, ongeacht of deze van technologische of klimatologische oorsprong zijn, en of ze leiden tot te warme of te koude arbeidsomstandigheden.

Hiervoor moet je rekening houden met de combinatie van de volgende factoren:

• Luchttemperatuur, relatieve luchtvochtigheid en luchtstroomsnelheid;
• thermische straling;
• fysieke werkbelasting;
• gebruikte werkmethoden en arbeidsmiddelen;
• werkkledij en persoonlijke beschermingsmiddelen.

Te warm ?

De wetgever heeft actiewaarden voor blootstelling aan warmte vastgesteld, gemeten met behulp van de WBGT-index. Zodra deze actiewaarden worden overschreden, lopen werknemers het risico op negatieve effecten voor hun gezondheid, wat men thermische stress noemt. De actiewaarden verschillen afhankelijk van de fysieke belasting van het werk.

Als de waarden worden overschreden, moeten er preventiemaatregelen worden genomen.

Indicatieve voorbeelden van fysieke belasting van het werk:

• Zeer licht werk: secretariaatswerk
• Licht werk: manueel werk aan een tafel
• Gemiddeld zwaar werk: werken in staande houding
• Zeer zwaar werk: graafwerken.

De WBGT-index

Om deze temperaturen te meten, is een eenvoudige thermometer niet voldoende. Een bepaalde warme temperatuur kan onverdraaglijk zijn bij zeer hoge luchtvochtigheid, terwijl deze geen gezondheidsprobleem vormt bij droge omstandigheden. Daarom moet rekening worden gehouden met de luchtvochtigheid en, in sommige gevallen, ook met de windsnelheid en de directe straling die werknemers voelen van de zon of van een technologische stralingsbron (bijvoorbeeld een oven).

De WBGT-index wordt gemeten met een zogenaamde "vochtige globethermometer". De WBGT - 'Wet Bulb Globe Temperature' - is een index die wordt verkregen aan de hand van 3 gemeten temperaturen:

• de droge luchttemperatuur,
• de stralingstemperatuur
• en de vochtige temperatuur.

De berekening verschilt naargelang de werkplek zich in het gebouw of buiten bevindt, in aanwezigheid van zonnestraling.

Als je niet over een dergelijk apparaat beschikt, kan je op deze link vinden hoe je de WBGT kan bepalen met een eenvoudige thermometer in combinatie met een hygrometer.

Echter, deze waarden worden zelden overschreden in schaduwrijke werkplekken waar lichte werkzaamheden worden uitgevoerd, zoals kantoren. Deze werkplekken vormen geen onmiddellijk risico op thermische stress, maar de omstandigheden zullen uiteraard niet comfortabel zijn en de hitte zal zeker invloed hebben op de concentratie en productiviteit van de werknemers. Voor deze werkplekken verwijzen we naar een toepasselijke comfortnorm voor gematigde temperaturen, namelijk de norm EN ISO 7730. Thermisch comfort is de tevredenheid van een individu met betrekking tot de thermische omstandigheden van zijn omgeving. Men spreekt van thermisch comfort wanneer de persoon niet warmer of kouder wil hebben. Meer informatie. 

Norm NBN EN ISO 7730 « Ergonomie van thermische omgevingen: analytische bepaling en interpretatie van thermisch comfort door de berekening van de PMV- en PPD-indexen en door lokale thermische comfortcriteria ».

Preventiemaatregelen bij overmatige hitte van klimatologische oorsprong

Worden de actiewaarden (WBGT) overschreden? Dan moet je volgens de wetgeving de volgende maatregelen nemen om thermische stress te voorkomen:

• gratis verfrissende dranken ter beschikking stellen;
• beschermingsmiddelen (zonneschermen, hoofddeksels, zonnebrandcrème, enz.) voorzien voor werknemers die worden blootgesteld aan direct zonlicht.

Als de actiewaarden (WBGT) aanhouden na een periode van 48 uur, moet je ervoor zorgen dat:

• een kunstmatige ventilatie-installatie wordt geïnstalleerd;
• extra rustperiodes worden ingelast.

Als je het thermisch comfort voor uw werknemers tijdens de warme zomerperiode wilt garanderen, moet je ernaar streven dat niet meer dan 10 % van de werknemers klachten heeft over de warmte op de werkplek.. Je kan dit bereiken door de zogenaamde "PMV"-index onder de 0,5 te houden volgens de norm EN ISO 7730. Deze index wordt bepaald op basis van de luchttemperatuur en de stralingstemperatuur, de relatieve luchtvochtigheid, de luchtsnelheid, de isolatiewaarde van de kleding en het activiteitsniveau van de werknemers.

Om dit nauwkeurig te bepalen, zijn specifieke meetapparaten nodig, maar voor zittende werknemers die lichte kleding dragen, komt dit in ons Belgische klimaat vaak neer op een streeftemperatuur tussen 24 en 26°C (normale luchttemperatuur).

Voor deze temperatuur is een overschrijding gedurende een beperkt deel van de werkdag (max. 10%) nog aanvaardbaar. Houd rekening met de volgende aandachtspunten:

• Om de stralingswarmte zoveel mogelijk te vermijden, gebruik zonwering (bij voorkeur aan de buitenkant van het gebouw).
• Stel de temperatuur van de airconditioning niet te laag in (max. 6°C lager dan de buitentemperatuur) om grote temperatuurverschillen en tocht te vermijden.
• Pas de kledij (uniformen) aan en zorg ervoor dat deze licht en gemaakt zijn van voldoende vochtdoorlatende stoffen.
• Pas indien mogelijk de uurroosters aan om te voorkomen dat er tijdens het heetste deel van de dag wordt gewerkt. Je kan bijvoorbeeld uw werknemers vragen om tijdelijk eerder te beginnen of tijdelijk later te eindigen. Meer informatie over het aanpassen van uurroosters, klik hier.  
• Moedig werknemers aan om voldoende water te drinken (bij voorkeur cafeïnevrije of ongezoete dranken) en zorg voor faciliteiten om de dranken koel te houden. 

Ozon en buitenwerk

Laten we niet vergeten dat er tijdens periodes van extreme hitte verhoogde ozonconcentraties vaak voorkomen. De wetgeving inzake welzijn bevat geen bepalingen met betrekking tot blootstelling aan ozon van klimatologische oorsprong. Dit moet echter worden beschouwd als een risico waarvoor preventieve maatregelen moeten worden genomen. Sommige mensen zijn bijzonder gevoelig: zwangere vrouwen, ouderen, mensen met ademhalings- of hart- en vaatproblemen.

Aangezien de ozonconcentratie binnen gebouwen lager is dan buiten, moet er meer aandacht worden besteed aan werknemers die buiten werken. Enkele maatregelen die kunnen worden genomen zijn:

• de uitvoering van fysiek zware arbeid alleen in de ochtend, wanneer de ozonconcentraties het laagst zijn;
• de uitvoering van lichtere werkzaamheden zodat het ademvolume en de ingeademde ozonhoeveelheid afnemen;
• het voorzien van rustperiodes binnen.

Je kan de voorspellingen van de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (CELINE – www.irceline.be) raadplegen om te weten wanneer je deze maatregelen moet nemen. 

Wat kan Securex voor je doen?

Wil je meer informatie over de maatregelen die je moet nemen bij hoge temperaturen? Bespreek dit met je arbeidsarts.

Wilt u een WBGT-meting uitvoeren? Neem contact op met uw externe dienst voor preventie en bescherming op het werk via health-safety@securex.be.