De sociale voordelen zijn voordelen die door werknemers en bedrijfsleiders verkregen worden en die door de wet uitdrukkelijk vrijgesteld zijn van belasting [1]. Deze vrijstelling vormt het essentiële verschil met de voordelen van alle aard. Er is een vrijstelling in hoofde van de verkrijgers omwille van drie redenen:
- Voordelen waarvoor het wegens de wijze van toekenning niet mogelijk is het door iedere verkrijger werkelijk verkregen bedrag vast te stellen
- Voordelen die, alhoewel individualiseerbaar, niet de aard van een werkelijke bezoldiging hebben
- Geringe voordelen of gelegenheidsgeschenken verkregen uit hoofde of naar aanleiding van gebeurtenissen die niet rechtstreeks in verband staan met de beroepswerkzaamheid
Voorwaardelijke vrijstelling
De wettelijke vrijstelling hangt doorgaans af van:
- De bijzondere omstandigheden inzake de toekenning van het voordeel
- De geringe waarde
- De naleving van een reeks strenge voorwaarden
Gevolg van de niet-naleving van de voorwaarden: het voordeel wordt belastbaar
De vrijstelling verdwijnt automatisch en het sociale voordeel wordt belastbaar als voordeel van alle aard als:
- De bijzondere omstandigheden inzake de toekenning van het voordeel niet meer bestaan
- De geringe waarde overschreden wordt
- De voorwaarden niet nageleefd worden
Voorbeelden
Het fiscaal wetboek bevat geen volledige opsomming van de sociale voorwaarden. Deze vindt u vaak terug in de administratieve circulaires [2]:
- Hulpverlening, in uitzonderlijke omstandigheden, aan personeelsleden, gepensioneerden of gezinsleden van overleden personeelsleden alsook de tussenkomsten die voortvloeien uit een verzekeringspolis van het type "gezondheidszorgen" of "ziekenhuisopname" die slechts tussenkomsten in uitzonderlijke gevallen dekt
- De toekenning van abonnementen of toegangskaarten voor culturele of sportieve manifestaties; cinema-, sport- en cultuurcheques, surprisecheques, geschenkcheques, …
- De toekenning van geschenkjes ter gelegenheid van Sinterklaas, Kerstmis, Nieuwjaar of een patroonsfeest (St. Elooi, St. Barbara)
- De toekenning van geschenken bij de overhandiging van een eervolle onderscheiding
- De toekenning van geschenken of een premie bij het vertrek met pensioen of de pensionering
- De toekenning van geschenken ter gelegenheid van het huwelijk of de verklaring van wettelijke samenwoning, de geboorte van een kind
- De kosteloze verstrekking van warme drank, frisdrank in de onderneming
- Een jaarlijkse bedrijfsmaaltijd
- Collectieve uitstappen voor het personeel, enz.
Gelijkgestelde voordelen
Naast de sociale voordelen in strikte zin kunnen nog andere voordelen van alle aard aanleiding geven tot belastingvrijstelling voor de verkrijgers en dit om sociaal-economische redenen.
Als voorbeeld citeren wij de werkgeverstussenkomst in de kosten van de woon-werkverplaatsingen, de maaltijdcheques, de ecocheques, de werkgeverstussenkomst in het kader van een aankoop van een privécomputer, enz.
Niet-aftrekbaarheid van de sociale voordelen
Principe
De sociale voordelen die vrijgesteld zijn in hoofde van de verkrijgers, vormen in principe niet aftrekbare beroepskosten voor de werkgever of de onderneming die ze toekent [3].
Uitzonderingen
Sommige bescheiden sociale voordelen en gelijkgestelde voordelen worden toch als volledig of gedeeltelijk aftrekbare beroepskosten [4] beschouwd.
Deze uitzonderlijke aftrekbaarheid vloeit oorspronkelijk voort uit een gunstmaatregel van de administratie en geldt enkel voor de volgende limitatief opgesomde bescheiden sociale voordelen [5]:
- Gezelschapsreizen voor het personeel van ten hoogste 1 dag
- Het occasionele gebruik van accommodatie van de onderneming door personeelsleden voor sport, cultuur of vrijetijdsbesteding
- De kosteloze verstrekking van soep, koffie, thee, bier of frisdranken tijdens de werkuren
- Het voordeel dat voortvloeit uit de verplichte aansluiting krachtens het arbeidsreglement bij een economaat of kledingfonds of een medische of farmaceutische dienst
- De specifieke beroepsopleiding van personeelsleden
- Het collectief vervoer - kosteloos of beneden kostprijs - van personeelsleden van de woonplaats, het station, de bushalte enz., naar de plaats van tewerkstelling en terug. Het vervoer moet door de werkgever georganiseerd zijn met eigen vervoermiddelen of met deze van een autocarexploitant
Deze gunst wordt onder de volgende bijkomende voorwaarden uitgebreid tot geschenken, geschenkcheques en surprisecheques:
Voorwaarden van toegankelijkheid, omstandigheden en maximumbedrag
1° alle personeelsleden genieten hetzelfde voordeel;
2° het gaat om geschenken of geschenkcheques uitgereikt:
- Naar aanleiding van één of meerdere feesten of jaarlijkse evenementen zoals Sinterklaas, Kerstmis, Nieuwjaar [6], een huwelijk, een verjaardag met een totaal jaarbedrag van ten hoogste 40 euro per werknemer, verhoogd met maximum 40 euro [7] per kind ten laste van de werknemer dat hoogstens 18 jaar is tijdens het jaar van de toekenning [8][9]
- Bij de overhandiging van een eervolle onderscheiding met een totaal jaarbedrag van ten hoogste 120 euro[10] per persoon
- Bij de pensionering met een totaal jaarbedrag van minimum 120 euro en maximum 1000 euro [11], met een maximum van 40 euro [12] per dienstjaar dat bij de werkgever gepresteerd werd
Deze verschillende bedragen (feesten, eervolle onderscheiding en pensionering) mogen gecumuleerd worden.
Opgelet! Hoewel de RSZ deze maximumbedragen retro- actief aanvaardt vanaf 1 januari 2017, hanteert de fiscus slechts 1 januari 2018 als (retro- actieve) datum van inwerkingtreding.
Bijkomende voorwaarden voor de geschenkcheques
De geschenkcheques moeten bovendien aan de volgende voorwaarden voldoen:
- Ze mogen enkel ingeruild worden bij ondernemingen die vooraf een akkoord met de uitgever van de titels gesloten hebben
- Ze moeten een beperkte looptijd hebben [13]
- Ze mogen niet in geld aan de begunstigde uitbetaald worden
Onlangs heeft de fiscale wet [14] uitdrukkelijk de gedeeltelijke aftrekbaarheid van de maaltijdcheques ten belope van 2 euro per cheque toegestaan wanneer ze vrijgesteld zijn in hoofde van de verkrijger.
[1] Art. 38,11° van het WIB 92.
[2] Zie meer bepaald de circulaire nr. Ci.RH.242/554.090 (AOIF 28/2002) van 16 december 2002.
[3] Art. 53,14° van het WIB 92.
[4] Deze bepalingen zijn van toepassing sinds aanslagjaar 2003 (inkomsten 2002).
[5] Com. IB. nr. 53/214.
[6] Of een ander feest met hetzelfde sociale karakter, bv. het patroonsfeest van het betrokken beroep.
[7] Circulaire 2018/C/125 van 5 december 2018 betreffende geschenken in natura, in speciën of in de vorm van betaalbons.
[8] De circulaire Ci.RH.242/557.976 van 20 mei 2005 bepaalt dat het begrip "kind ten laste" in zijn gebruikelijke betekenis geïnterpreteerd moet worden, dat wil zeggen het kind, adoptiekind of kleinkind in wiens onderhoud de werknemer volledig of gedeeltelijk voorziet.
[9] Het bedrag mag over verschillende gebeurtenissen opgesplitst en gespreid worden.
[10] Idem voetnoot 28.
[11] Dit maximum van 1.000 euro geldt enkel op sociaal vlak, maar niet voor de fiscus.
[12] Idem voetnoot 28.
[13] De circulaire nr. Ci.RH.242/562.868 van 10 februari 2005 preciseert dat de maximale looptijd één jaar bedraagt voor de cheques die sinds 1 januari 2005 uitgereikt zijn. Wanneer de looptijd verstreken is, mag die cheque door een nieuwe vervangen worden.
[14] Wet van 6 december 2015 tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 op het stuk van de maaltijdcheques en de niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen, B.S. van 17 december 2015.