Principe: betaling van het loon in giraal geld
De loonbeschermingswet bepaalt dat het loon in giraal geld betaald moet worden. Betalingen van hand tot hand mogen enkel nog gebeuren indien hierover een sectorale cao bestaat, indien een in de sector bestaand impliciet akkoord of gebruik officieel werd vastgesteld of in geval van loonbeslag of -overdracht (zie verder).
Bijzondere situaties
Als de werknemer een illegaal verblijvende onderdaan van een derde land [1] is en zijn postadres en gegevens betreffende zijn bank- of postchequerekening zijn onbekend voor de werkgever, maakt de werkgever, door middel van een overschrijving, het loon dat hij nog niet heeft betaald over op de postchequerekening van de Deposito- en Consignatiekas [2].
Wanneer op het loon van de werknemer of op zijn bankrekening [3] een loonbeslag of -overdracht geldt, gebeurt de betaling van het deel van het loon dat niet vatbaar is voor overdracht of beslag op verzoek van de werknemer van hand tot hand, door middel van een postassignatie of een circulaire cheque.
Betalingsmodaliteiten
De betaling in giraal geld gebeurt uitsluitend door middel van een postassignatie, een circulaire cheque of een overschrijving op een bank- of postchequerekening. Het loon mag dus niet betaald worden via een eenvoudige bankcheque. De werknemer heeft het recht te bepalen welke vorm van giraal geld hij verkiest.
Het loon wordt geacht betaald te zijn aan de werknemer:
- op de 3de werkdag die volgt op de datum vermeld op de assignatie;
- op de dag dat de bank- of postchequerekening van de werknemer gecrediteerd wordt;
- op de 3de werkdag die volgt op de datum vermeld op de circulaire cheque, wanneer deze cheque per post naar de werknemer verzonden wordt;
- op de 1ste werkdag volgend op de datum waarop de circulaire cheque aan de werknemer overhandigd werd;
- de dag waarop de postchequerekening van de Deposito- en Consignatiekas gecrediteerd is, wanneer het een betaling betreft ten aanzien van een in België illegaal tewerkgestelde onderdaan van een derde land [4].
Uitzondering: betaling van hand tot hand
Behoudens het geval waarbij een werknemer in geval van loonbeslag of -overdracht verzoekt om zijn loon van hand tot hand te betalen, zijn betalingen in cash enkel nog mogelijk in die sectoren:
- Waar hierover een collectieve arbeidsovereenkomst werd gesloten. Dit is momenteel in 4 sectoren het geval (zie hieronder)
- Waar een impliciet akkoord of een gebruik bestaat dat officieel werd vastgesteld en bekendgemaakt [5]. Dit is in één sector het geval (zie hieronder)
Sectoren waar betalingen van hand tot hand mogelijk zijn
PC 140.03
In het paritair comité voor het wegvervoer en de logistiek voor rekening van derden werd een sector-cao gesloten die het mogelijk maakt om, op verzoek van de werknemer-chauffeur, tot maximum 200 euro van het loon (arab-vergoeding, verblijfsvergoeding of kosten eigen aan de werkgever) in cash te betalen [6]. Deze cao is afgesloten voor onbepaalde duur.
PC 324
In het paritair comité voor de diamantnijverheid en -handel werd op 23 november 2016 officieel akte genomen van het sectoraal gebruik inzake de uitbetaling van het loon van hand tot hand aan het werkliedenpersoneel, zijnde diamantarbeiders, -arbeidsters en leerlingen, met uitzondering van de technische bedienden. De uitbetaling van hand tot hand gebeurt wekelijks. De cash-uitbetaling vindt plaats waar de arbeid wordt verricht. Het van hand tot hand uitbetaalde loon wordt op de loonstrook vermeld.
PC 327.01 (PC 327.100 en PC 327.110)
In het paritair comité voor de beschutte en sociale werkplaatsen in Vlaanderen [7] werd een sector-cao gesloten die aan de werknemers de mogelijkheid biedt om ten uitzonderlijke titel en voor kleine bedragen met een maximum van 100 euro per maand, loonvoorschotten cash te vragen aan hun werkgever [8].
PC 327.02 (PC 327.200)
In het paritair comité voor de beschutte en sociale werkplaatsen gesubsidieerd door de Franse Gemeenschapscommissie werd een sector-cao gesloten die aan de werknemers de mogelijkheid biedt om ten uitzonderlijke titel en voor kleine bedragen met een maximum van 250 euro per maand, loonvoorschotten cash te vragen aan hun werkgever [9].
PC 327.03 (PC 327.300 en PC 327.310)
In het paritair comité voor de beschutte werkplaatsen van het Waals Gewest en van de Duitstalige Gemeenschap werd een sector-cao gesloten die aan de werknemers de mogelijkheid biedt om ten uitzonderlijke titel en voor kleine bedragen met een maximum van 200 euro per maand, loonvoorschotten cash te vragen aan hun werkgever [10].
Betalingsmodaliteiten
Wanneer de betaling van hand tot hand gebeurt, dient de werkgever een kwitantie van deze betaling ter ondertekening aan de werknemer voor te leggen. Deze kwitanties moeten als betalingsbewijs bewaard worden gedurende 5 jaar, waarna er verjaring optreedt. Noch de RSZ-aangiften, noch de loonfiches noch de betaling van de socialezekerheidsbijdragen of van de bedrijfsvoorheffing worden immers aanvaard als bewijs van een effectieve betaling van het loon.
De betaling dient, behoudens akkoord van de partijen, gedaan te worden op de plaats waar de arbeid wordt verricht of in de onmiddellijke nabijheid ervan.
Sanctie
Het loon dat in strijd met bovenstaande regels betaald is, wordt als niet betaald beschouwd (artikel 47bis van de wet va 12 april 1965).
[1] Het betreft de onderdaan van een land dat geen lid is van de Europese Unie of dat niet beoogd wordt door het Schengenakkoord.
[2] Artikel 5, §4/1 van de wet van 12 april 1965.
[3] De werknemer dient de werkgever hiervan via een aangetekende brief op de hoogte te stellen uiterlijk de 4de werkdag voor de gewone betaaldag van het loon. Een afschrift van de betekening van de overdracht aan de gecedeerde schuldenaar of een afschrift van de aanzegging van het beslag moet toegevoegd worden.
[4] Het betreft de werknemer zoals bedoeld in artikel 5, § 4/1 van de wet van 12 april 1965 betreffende de bescherming van het loon der werknemers.
[5] De procedure om zo'n gebruik te formaliseren is opgenomen in het koninklijk besluit van 26 december 2015.
[6] Collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober 2019.
[7] Officieel het Paritair Subcomité voor de beschutte werkplaatsen gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap of door de Vlaamse Gemeenschapscommissie en de sociale werkplaatsen erkend en/of gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de maatwerkbedrijven.
[8] Collectieve arbeidsovereenkomst van 28 juni 2016.
[9] Collectieve arbeidsovereenkomst van 20 maart 2017.
[10] Collectieve arbeidsovereenkomst van 4 juli 2017.