Dit mechanisme is van toepassing in alle sectoren en bestaat uit drie luiken:
- De hoofdelijke aansprakelijkheid voor de lonen, naast of in de plaats van de werkgever, in hoofde van de aannemer in zijn relatie met zijn rechtstreekse onderaannemer
- De beperkte hoofdelijke aansprakelijkheid voor de lonen, naast of in plaats van de werkgever, in hoofde van de hoofdaannemer en elke intermediaire aannemer (onderaannemer) in hun relatie tot een onrechtstreekse onderaannemer
- De aansprakelijkheid van de opdrachtgever
1ste luik: hoofdelijke aansprakelijkheid voor de lonen, naast of in de plaats van de werkgever, in hoofde van de aannemer in zijn relatie met zijn rechtstreekse onderaannemer
Dit eerste luik beoogt twee gevallen:
- Ofwel is er geen keten van onderaannemers: de aansprakelijkheid rust dan op de aannemer die een beroep doet op een onderaannemer
- Ofwel is er wel een keten van onderaannemers: de aansprakelijkheid rust dan op de voorlaatste onderaannemer, hij die een rechtstreekse band heeft met de werkgever
Deze aansprakelijkheid geldt automatisch ongeacht of de aannemer (onderaannemer) al dan niet kennis heeft van de illegale tewerkstelling.
Deze aansprakelijkheidsregeling is echter niet van toepassing indien de aannemer (onderaannemer) een verklaring (het mag om een clausule in de aannemingsovereenkomst gaan) van de onderaannemer bezit waarin deze verklaart dat hij geen illegale arbeidskrachten tewerkstelt en zich ertoe verbindt om dat niet te doen. De aannemer (onderaannemer) kan zich evenwel niet op deze vrijstelling beroepen indien hij op de hoogte is van de illegale tewerkstelling van onderdanen van derde landen (wat met alle rechtsmiddelen aangetoond kan worden).
De aansprakelijkheidsregeling houdt in dat de aannemer (onderaannemer) hoofdelijk aansprakelijk is voor de betaling van het nog verschuldigde loon.
2de luik: beperkte hoofdelijke aansprakelijkheid voor de lonen, naast of in plaats van de werkgever, in hoofde van de hoofdaannemer en elke intermediaire aannemer (onderaannemer) in hun relatie tot een onrechtstreekse onderaannemer
Dit luik slaat enkel op de hypothese van een keten van onderaannemers. In dit geval zijn de hoofdaannemer alsook de intermediaire aannemers (onderaannemers) aansprakelijk voor de lonen die verschuldigd zijn aan de onderdanen van derde landen die tewerkgesteld worden door een onrechtstreekse onderaannemer (met wie er geen contractuele betrekkingen zijn).
Waarom spreekt men van een beperktere aansprakelijkheid? Omdat ze enkel geldt als de hoofdaannemer of de intermediaire aannemers (onderaannemers) kennis hadden van de illegale tewerkstelling. Die kennis kan via alle rechtsmiddelen aangetoond worden (bijvoorbeeld waarschuwing verzonden door een inspectiedienst).
De aansprakelijkheidsregeling houdt in dat de aannemer (onderaannemer) hoofdelijk aansprakelijk is voor de betaling van het nog verschuldigde loon dat betrekking heeft op de prestaties die in zijn voordeel verricht zijn vanaf het ogenblik waarop hij kennis had van de illegale tewerkstelling.
3de luik: aansprakelijkheid van de opdrachtgever
De opdrachtgever die op de hoogte is van het feit dat:
- Zijn aannemer illegaal verblijvende onderdanen van derde landen tewerkstelt, wanneer er geen sprake van onderaanneming is
- Of de onderaannemer die rechtstreeks of onrechtstreeks na zijn aannemer komt illegaal verblijvende onderdanen van derde landen tewerkstelt, wanneer er wel sprake is van onderaanneming
is hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van het door de aannemer/onderaannemer nog verschuldigd loon dat betrekking heeft op de arbeidsprestaties verricht vanaf het ogenblik dat hij op de hoogte was. In geval er sprake is van onderaanneming worden enkel die prestaties beoogd die voor hem werden uitgevoerd.
Beoogde schulden
De beoogde schulden zijn:
- Het niet betaalde loon[1]
- De kosten verbonden aan de doorstorting van de lonen naar het land waarnaar de buitenlandse werknemer teruggekeerd is of teruggestuurd werd
- Maar ook de financiële sancties (van niveau 4) gekoppeld aan de illegale tewerkstelling van werknemers
Sancties
De wetgever voorziet in strafsancties bij niet-betaling van het loon door de hoofdelijk aansprakelijke of bij niet-aanplakking van de kennisgeving van de inspectiediensten. Het gaat om sancties van niveau 2 (raadpleeg de rubriek "Sociale inspectie en sociaal strafrecht federaal" van dit thema).
[1] De eventueel verschuldigde verbrekingsvergoeding valt hier niet onder.