Ongeacht de gekozen bezoldigingswijze heeft de vertegenwoordiger recht op het minimumloon in de loonschalen van toepassing op de onderneming of, bij ontstentenis, op het gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen zoals door de intersectoriële CAO's nr. 43 en volgende van de Nationale Arbeidsraad vastgelegd.
De vaste wedde levert meestal geen problemen op. Indien partijen echter voor een (gedeeltelijke) betaling met commissieloon opteren, kan dat anders zijn.
Het recht op het rechtstreekse commissieloon
Het rechtstreekse commissieloon heeft betrekking op zaken die door de vertegenwoordiger rechtstreeks met de klant onderhandeld en afgesloten werden. Het staat los van de risico's en onzekerheden van de onderneming. De commissielonen zijn immers op elke door de werkgever aanvaarde order verschuldigd, ook al wordt deze niet uitgevoerd.
Op dit beginsel bestaan evenwel twee uitzonderingen:
- Wanneer de klant de order ingevolge een fout van de vertegenwoordiger intrekt[1]
- Wanneer een delcrederebeding toegepast wordt[2]
De wet bevat een vermoeden van aanvaarding van de order: indien de werkgever niet schriftelijk binnen een in het arbeidscontract bepaalde termijn of, bij gebreke daaraan, binnen een maand na het doorgeven van de order door de vertegenwoordiger, zijn voorbehoud ten opzichte van of zijn weigering van de order formuleert, wordt deze vermoed aanvaard te zijn en wordt het commissieloon dus opeisbaar. De aanvaardingstermijn is een vaste, zekere termijn; hij kan niet verschillen van de ene order tot de andere.
De contractuele clausule die de aanvaarding van de order aan bepaalde voorwaarden bindt, zoals de betaling van de producten of de aanbetaling door de klant, de uitvoering van de bestelling door de werkgever[3] of andere risico's of toevalligheden van de onderneming, is onwettig. Eveneens onwettig zijn de clausules die voorzien dat de werknemer, ongeacht het aantal aanvaarde orders door de werkgever, geen commissielonen ontvangt boven een afgesproken plafond. De rechtspraak blijft daarentegen wel verdeeld over de vraag of een franchiseclausule[4] al dan niet geldig is.
Als conclusie kunnen we stellen dat het aan de werkgever is om de commerciële risico's in te schatten. Wanneer hij meent dat de uitvoering van de order risico's inhoudt, moet hij binnen de aanvaardingstermijn deze order ofwel weigeren ofwel er een voorbehoud bij maken. De weigering of het voorbehoud moet niet gemotiveerd, maar wel te rechtvaardigen zijn.
Het recht op het onrechtstreekse commissieloon
De handelsvertegenwoordiger heeft niet alleen recht op rechtstreeks, maar ook op onrechtstreeks commissieloon op zaken die zonder zijn tussenkomst gerealiseerd worden in de sector of met de cliënteel die hij exclusief bezoekt.
Het onrechtstreeks commissieloon veronderstelt dus een exclusiviteit van cliënteel of sector.
De wetgever gaat ervan uit dat de orders die uit deze sector of van dat cliënteel komen het resultaat zijn van de inspanningen van de vertegenwoordiger. Dit vermoeden kan niet weerlegd worden.
Om de betaling van indirect commissieloon te vermijden, kan de werkgever in het arbeidscontract een clausule opnemen die bepaalt dat de handelsvertegenwoordiger geen exclusiviteit in de sector of bij het cliënteel geniet.
[1] Het foutbegrip dient in ruime zin geïnterpreteerd te worden en is niet beperkt tot de zware fout, de gewoonlijke lichte fout of het bedrog. De werkgever moet het bewijs leveren dat de vertegenwoordiger een fout beging.
[2] Beding waarin de vertegenwoordiger aansprakelijk gesteld wordt wanneer hij orders van onvermogende klanten aanbrengt.
[3] De annulatie van een bestelling door een klant geeft de werkgever niet het recht het commissieloon in te houden wanneer hij de orde reeds aanvaard had. Het enige geval waarin geen commissieloon verschuldigd is bij annulatie door de klant is bij de toepassing van een delcrederebeding en dus het onvermogen van de klant.
[4] Clausule die bepaalt dat er slechts commissieloon verschuldigd is indien een bepaald aantal bestellingen of een bepaald omzetcijfer door de vertegenwoordiger gerealiseerd wordt.