Nieuwe pakjeswet pakt misbruiken in de sector aan

Naar aanleiding van enkele wantoestanden in de sector van de postpakketbedrijven heeft de regering de zogenaamde “pakjeswet” goedgekeurd. De bedoeling is om de sociale en fiscale fraude binnen de sector aan te pakken, eerlijke concurrentie te waarborgen en de arbeidsomstandigheden van de pakketbezorgers te verbeteren.

4 januari 2024

Wat is een pakjesbedrijf en een postpakketbezorger?

De pakjeswet is van toepassing op jouw onderneming als je een 'postpakketbedrijf' uitbaat en samenwerkt met 'postpakketbezorgers'.

Een postpakketbedrijf levert diensten die bestaan in uit het sorteren in het postpakketbedrijf en de distributie van verpakte goederen met of zonder handelswaarde voor derden. Brieven worden expliciet uitgesloten.

De nieuwe regelgeving legt enkel regels op over het distributieproces. Dat start vanaf het sorteren in het distributiecentrum en eindigt bij het afleveren van de pakketten bij de geadresseerde uiteindelijke gebruiker. De planning van de ronde, de plaatsing van de goederen in het voertuig (laadtijd), het transport naar de klant en de lostijd bij de klant zijn hierbij inbegrepen.

Een postpakketbezorger is een werknemer of een zelfstandig natuurlijk persoon die instaat voor de distributie van de postpakketen in opdracht van een postpakkettenbedrijf.

Is de pakjeswet van toepassing op jouw onderneming?

De minimumvergoeding die voorzien wordt, en die verder wordt toegelicht, is enkel van toepassing op zelfstandige pakketbezorgers. Daarnaast verplicht de wet je evenwel ook om de distributietijd van je werknemers te registreren.

De wet heeft bovendien een grensoverschrijdend karakter. Ze is van toepassing op alle postpakketbedrijven zodra een postpakket wordt afgeleverd in België. Zelfs wanneer de distributie aanvangt in het buitenland geldt deze regel. Ook de distributiediensten verricht in België voor levering in het buitenland vallen onder deze wetgeving.

Registreer je vooraf als aanbieder bij het BIPT

Voor je postpakketen mag afleveren, moet je je als aanbieder van postdiensten registreren bij het BIPT (Belgisch instituut voor de post en de telecommunicatie).

Daarbij moet je de volgende gegevens overmaken:

Naam van het bedrijf en ondernemingsnummer
Contactpersoon en contactgegevens
Datum waarop activiteiten vermoedelijk starten
Gegevens uit de kruispuntbank van ondernemingen (KBO)
De vergunning voor goederenvervoer en het betalingsbewijs van de retributie voor de registratie

Wijzigt er iets aan die gegevens of stop je jouw activiteit? Meld dat dan binnen de veertien dagen aan het BIPT.

Daarnaast moet je elk semester volgende gegevens overmaken aan het BIPT:

De rechtstreekse onderaannemers waarop een beroep werd gedaan voor de pakketdistributie
De opdrachtgevers voor wie zelf in onderaanneming werd gewerkt
De gegevens van de coördinator en vervoersmanager
Het aantal pakketten dat elke rechtstreekse onderaannemer in het voorbije semester heeft afgeleverd en de vergoedingen die daarvoor werden betaald
De lokalisatie van de distributiecentra en een korte beschrijving van de aangeboden diensten

Minimumvergoeding voor de koeriers en onderaannemers

Leveren jouw werknemers of onderaannemers pakjes in België? Dan moet je vanaf nu rekening houden met een minimumvergoeding. Je mag geen postdiensten (laten) leveren wanneer tegen een vergoeding die lager is dan de voorziene minimumvergoeding.

Die minimumvergoeding geldt dus ook voor de onderaannemers die voor de grote postpakketbedrijven werken. Zo worden ook zij beschermd tegen de druk die de grote spelers kunnen uitoefenen en die hun economische onafhankelijkheid in het gedrang kan brengen.

Deze minimumvergoeding en de berekeningsmethode ervan moet nog worden vastgelegd in een koninklijk besluit (**) . Daarbij zal onder andere rekening worden gehouden met onderstaande elementen:

Het geïndexeerde minimumloon (zonder anciënniteitspremie) voor de werknemersklasse R1 van het rijdend personeel, vermeerderd met de werkgeverslasten (PC 140.03 voor het wegvervoer van derden). Dat minimumloon bedraagt momenteel 13,85 euro per uur.
De vervoerskosten naargelang het gebruikte vervoersmiddel
Andere kosten zoals administratieve en fiscale kosten en kosten voor de verzekering

Deze minimumvergoeding bij vervoer met een voertuig waarvoor minstens een rijbewijs B nodig is zal vermoedelijk 32,77 euro per uur bedragen. Dit moet nog bevestigd worden via een koninklijk besluit. Hierin zijn zowel de vervoerskosten zelf als kosten voor kledij, telefoon, loon en RSZ alsook de hospitalisatieverzekering inbegrepen.

Registreer de distributietijd van je pakketbezorgers

Als postpakketbedrijf zal je een tijdsregistratiesysteem moeten invoeren dat de distributietijd registreert van elke pakketbezorger. Dit geldt zowel voor de werknemer, de uitzendkracht als de zelfstandige medewerker. Dit systeem moet de opdrachtgever tevens ter beschikking stellen van alle onderaannemers waarop hij een beroep doet.

De distributietijd die je moet registreren is de tijd die nodig is tussen het begin en het einde van de distributie van pakketten in België. Die tijd begint op het moment waarop het vervoer start van op de plaats waar de pakketdistributiediensten aanvangen. En eindigt op het ogenblik waarop het vervoer stopt op de plaats waar de pakketdistributiediensten eindigen. De laad- en lostijd en de sorteertijd zijn hierin dus niet inbegrepen. De arbeidstijd van je werknemers is dus veel ruimer dan de pakketdistributietijd.

De vereisten en gegevens die deze tijdsregistratie moet bevatten worden gedetailleerd in de wet. Een koninklijk besluit kan deze nog verder uitwerken.

De invoering van het tijdsregistratiesysteem zal in twee fasen gebeuren. In een eerste fase gebeurt dit via een elektronisch formulier opgemaakt door de RSZ of via een eigen systeem van de pakketbezorgers dat dezelfde waarborgen geeft. In een definitieve fase maakt dit formulier plaats voor een (nog te ontwikkelen) registratiesysteem van de overheid. De gegevens die je in dat systeem registreert komen terecht in een geautomatiseerde databank van de RSZ en de FOD WASO.

Maak je gebruik van een tachograaf? Dan is er goed nieuws, want in dat geval moet je de pakketregistratietijd niet nog eens apart registreren.

Distributietijd wordt begrensd.

De pakketdistributietijd van de postpakketbezorgers wordt beperkt tot maximaal 9 uur per dag en 56 uur per week. In totaal mag deze bovendien niet meer dan 90 uur presteren binnen een periode van twee weken. Op de daggrens van 9 uur is één uitzondering toegestaan: postpakketbezorgers mogen maximaal tweemaal per week 10 uur werken.

We haalden het al aan: de arbeidsduur van je werknemers is langer dan de tijd die ze spenderen aan pakjes verdelen. Ze besteden ook een deel van hun werkdag aan laden, lossen en sorteren. Dat telt mee voor hun arbeidsduur, maar niet voor hun pakketdistributietijd.

Preventieve maatregelen

Elke aanbieder en onderaannemer van postdiensten zal bovendien een coördinator moeten aanstellen. Zijn taak is om de werknemers te informeren over hun rechten en plichten. Bovendien zal hij ook een waakzaamheidsplan opstellen. Dat plan moet de mogelijke risico’s van inbreuken op de pakjeswet en het arbeids- en socialezekerheidsrecht in kaart brengen. Het moet ook vermelden hoe die inbreuken kunnen worden voorkomen. De coördinator kan een werknemer of een zelfstandige zijn.

Een koninklijk besluit moet nu de inhoud van het waakzaamheidsplan en het takenpakket verfijnen, net als de functievereisten voor de coördinator.

Uitbreiding aansprakelijkheid postpakketbedrijven

Postbedrijven zullen lijsten moeten maken van alle onderaannemers waarmee ze samenwerken en deze bezorgen aan de RSZ. Die rapportageverplichting geldt ook voor de onderaannemers van de onderaannemer waarop je als postpakketbedrijf beroep doet. Dus ben je een onderaannemer die beroep doet op een andere onderaannemer? Dan moet je je opdrachtgever hiervan schriftelijk informeren. Enkel zo kan de opdrachtgever de RSZ correcte informatie overmaken.

Als opdrachtgever in deze keten van onderaannemers zal je – bij niet naleving van de wetgeving door je rechtstreekse onderaannemers – hiervoor aansprakelijk kunnen worden gesteld. Dat is het zogenaamde systeem van ketenaansprakelijkheid.

Voorbeeld

Postpakketbedrijf SendforYou werkt samen met postpakketbedrijf Express via een overeenkomst die ze afsluiten om de pakjes van SendforYou door Express te laten bezorgen. Express is een rechtstreekse onderaannemer van SendforYou. Express levert dezelfde diensten ook nog voor andere postpakketbedrijven en kan niet langer aan de vraag van SendforYou voldoen. Express doet op zijn beurt een beroep op postpakketbedrijf QuickService om de pakjes van SendforYou te leveren bij de klanten van SendforYou. Express en QuickService sluiten hierover ook een overeenkomst. QuickService wordt zo een rechtstreekse onderaannemer van Express.

SendforYou zal via het systeem van de ketenaansprakelijkheid aansprakelijk kunnen gesteld worden voor de arbeidsomstandigheden en de werkwijze bij Express. Net zoals Express op dezelfde manier aansprakelijk kan worden gesteld voor overtredingen in hoofde van QuickService.

Het betreft een vermoeden van aansprakelijkheid dat enkel geldt bij inbreuken op de essentiële eisen inzake de arbeidsvoorwaarden en- omstandigheden. Hieronder wordt verstaan de definitieve rechterlijke of administratieve beslissing:

Die geleid heeft tot een hoofdgevangenisstraf van meer dan zes maanden of een strafrechtelijke of administratieve geldboete van meer dan 4.000 euro voor volgende misdrijven: mensenhandel, illegale arbeid, inbreuken op de arbeidsvoorwaarden, niet- aangifte van arbeid, sociale documenten, CAO’ s en socialezekerheidswetgeving. De niet betaling van RSZ bijdragen en belastingschulden zijn hierbij inbegrepen.
Wegens miskenning van de minimumvergoedingen, de voorafgaande kennisgeving en de tijdsregistratie.

Je kan het vermoeden evenwel weerleggen. Dit doe je door als aanbieder van postdiensten aan te tonen dat je wel degelijk controle uitoefende op de naleving van de hierboven vermelde essentiële eisen door jouw rechtstreekse onderaannemer. In dat geval is er dus geen sprake van nalatigheid bij jou als opdrachtgever. Deze controle betekent evenwel niet dat de opdrachtgever controles ter plaatse kan uitoefenen bij zijn rechtstreekse onderaannemer.

Het vermoeden, dat zowel geldt voor strafrechtelijke als administratieve sancties, is evenwel in alle bovenvermelde gevallen onweerlegbaar wanneer er geen voorafgaande registratie is geweest door de onderaannemer bij de BIPT of dat deze geschorst was.

Alle aannemers in de keten worden dus verplicht om hun onderaannemers te controleren.

Sancties

Naast de bestaande administratieve sancties die het BIPT kan opleggen, worden er nu ook strafsancties voorzien die door de rechtbanken kunnen worden opgelegd.

De sancties gaan van stafrechtelijke geldboetes van 50 tot 500 euro of administratieve geldboetes van 26 tot 25.000 euro. Deze boetes kunnen zelf oplopen tot 6% van de totale jaaromzet en worden telkens nog vermenigvuldigd met 8.

Tot slot kan de voorzitter van de ondernemingsrechtbank een staking van de activiteiten bevelen.

Wanneer treedt de pakjeswet in werking?

De tekst is in het Belgisch staatsblad gepubliceerd op 28 december 2023 en treedt in verschillende fases in werking. De strenge aansprakelijkheidsregels treden reeds begin januari 2024 in werking.

Topic	Datum van inwerkingtreding
De aansprakelijkheid voor de rechtstreekse onderaannemer	Tien dagen na publicatie in B.S.
Registratie van pakketdistributietijd (eerste fase)	Eerste dag van de zevende maand na normale datum van inwerkingtreding (1 augustus 2024) en buitenwerking op 1 april 2025. De Koning kan beide data aanpassen.
Identificatie onderaannemers en registratie pakketdistributietijd (tweede fase):	1 april 2025 behoudens afwijking bij koninklijk besluit
Kennisgeving bij BIPT en aanstelling coördinator	Eerste dag van de vierde maand na normale datum van inwerkingtreding behoudens afwijking bij koninklijk besluit. => 1 mei 2024
Semestriële melding gegevens aan BIPT	Eerste dag van de zevende maand na normale datum van inwerkingtreding en behoudens afwijking bij koninklijk besluit => 1 augustus 2024
De minimumvergoeding	Eerste dag van de negende maand na normale datum van inwerkingtreding en behoudens afwijking bij koninklijk besluit => 1 oktober 2024
De maximale distributietijd	1 juli 2026

Wat doet Securex voor jou?

We volgen deze wetgeving en haar uitvoeringsbesluiten verder op en houden je op de hoogte van alle toekomstige wijzigingen. Indien je nog vragen hebt hierover, aarzel niet jouw legal advisors te contacteren via myHR@securex.be.

Securex kan jou als postpakbedrijf tevens bijstaan bij de concrete invoering van deze wetgeving op de werkvloer. Denk hierbij aan de aanpassing van je arbeidsreglement met de nieuwe uurroosters of aan de loonbarema’s en arbeidsvoorwaarden die je moet respecteren.