Stress verminderen op het werk: deskundigen aan het woord

Met Fit for Change ben je als ondernemer altijd klaar voor verandering. We bieden concrete oplossingen aan voor de uitdagingen waar je bedrijf vandaag mee kampt.

Bekijk de juiste oorzaken

“Kan je straks terugbellen? Problemen in de productie, ik moet mee aan de band gaan staan.” Net voor onze afspraak laat Heidi Jans via een berichtje weten dat een gesprek nu niet uitkomt. Samen met haar partner Anthony startte Heidi vorig jaar Vonk Culinary Cheese, een zuivelproductiebedrijf dat 14 arbeiders telt. 

Vonk Culinary Cheese maakt onder meer gemalen kaas, aperitiefkaasjes en smeltkaas voor hamburgers. Terwijl hun andere onderneming, die zuivel verhandelt, 5 jaar geleden vlot uit de startblokken schoot, ervaart het koppel de opstart van hun productiesite als een hobbeliger parcours. Oorzaak: de voortdurende zoektocht naar geschikte medewerkers. 

De coronacrisis heeft er dan weer voor gezorgd dat een aantal werknemers zich afvraagt of ze nog wel in het bedrijf passen en waar ze met hun carrière naartoe willen. Ze zijn hun job beu of willen ander werk. “Als je dan in gesprek gaat, komt het onderwerp ‘loon’ snel ter sprake”, zegt Heidi even later, wanneer de band weer vlot draait. 

“We volgen de indexaanpassing en geven soms bonussen, maar tegelijk leggen we uit dat je bij ons in een klein, hecht team werkt en toch een flexibele baan hebt. We mikken op duurzame tewerkstelling in een onderneming waar iedereen elkaar goed kent en waar je gemakkelijk taken van je collega overneemt.” 

Veel verantwoordelijkheid veroorzaakt werkstress

Heidi vraagt van haar medewerkers de nodige loyaliteit. In tegenstelling tot hun bediendencollega’s kunnen productiemedewerkers niet zomaar thuisblijven omdat ze een hersteller verwachten of naar de tandarts moeten. “We hebben meer regels voor onze operatoren dan voor onze bedienden, waardoor de operatoren een stuk autonomie missen. 

We vangen dat op door hen op voorhand goed uit te leggen hoe wij werken en wat we belangrijk vinden. Voor je bij ons als interimkracht begint, mag je 3 dagen proefdraaien. Wij zorgen voor een opleiding, maar we vragen ook van onze mensen dat ze leren van elkaar.” 

Dat brengt verantwoordelijkheden met zich mee die niet iedereen kan of wil dragen. Zo haakte onlangs een operator af die een stuk zelfzekerheid miste en te veel stress ervaarde. “Jammer”, vindt Heidi. “Het was een beloftevolle starter die positief was ingesteld. Hij had niet het gevraagde diploma, dus lieten we hem een extra opleiding volgen. Maar hij bleef worstelen met de druk.” 

Stress op het werk verminderen bij werknemers 

Stress kan je tegengaan door je medewerkers tevreden te houden. Hoe je dat doet? Simpel, zegt Heidi: door ze in de eerste plaats als mens te benaderen. “Wij organiseren geen formele evaluatiegesprekken, laat staan dat we onze medewerkers scores geven. We werken met een permanente evaluatie die in beide richtingen werkt. Collega’s hebben mijn gsm-nummer en mogen me altijd appen. Ik besef dat dat niet ideaal is, maar het zorgt voor een vriendschappelijke sfeer waarin je een extra inspanning kan vragen.” 

Daarnaast helpt een duidelijk doel om mensen gemotiveerd te houden. Wanneer ze weten waarom ze iets moeten doen, en ze het bestaansrecht van een onderneming snappen, zijn medewerkers sneller geneigd de schwung erin te houden. 

“Het is niet altijd eenvoudig om onze operatoren te motiveren”, zegt Heidi. “Soms interesseert de inhoud van de job hen niet. Maar wanneer ik ze uitleg dat ze mee verantwoordelijk zijn voor de voedselveiligheid, begrijpen ze dat wat ze doen wel degelijk van belang is.” 

Tips tegen stress op het werk bij bedrijfsleiders

Niet alleen voor werknemers wordt het soms teveel. Ook bedrijfsleiders, zelfstandigen en freelancers kunnen ten prooi vallen aan psychosociale risico’s op het werk. Je merkt dat wanneer je niet functioneert zoals gewoonlijk. Je kan niet meer elke dag knallen: één dag per week slaag je er nog in je werk goed te doen, maar de rest van de week niet meer.

Voor werknemers is het duidelijk wat hen in zulke gevallen te doen staat: even niet meer werken. Maar kmo-leiders en zelfstandigen hebben die mogelijkheid niet. Zij werken keihard en vaak op het scherp van de snee. Een bedrijf moet blijven draaien. Bovendien bestaat er zoiets als een ondernemersmentaliteit. Wie een bedrijf heeft, gooit niet snel de handdoek in de ring, hoewel je onder bepaalde voorwaarden een vervangingsinkomen kan aanvragen.

Hoe kan je als ondernemer of zelfstandige deconnecteren? Door je terug te plooien op de essentie:

• Vraag je af waarin je goed bent en waarmee je het gemakkelijkst geld verdient.
• Concentreer je daarop en durf te knippen in andere activiteiten. Dat geeft energie en kan dienen als een hefboom naar betere tijden.
• Maak ook gebruik van je netwerk. Het gevoel dat je ergens bij hoort, geeft je steun en vermindert je stress op het werk.

Toekomstgericht werken

Veel ondernemingen zijn bezorgd over hoe het vandaag verder moet. De oorlog in Oekraïne en de energiecrisis knagen aan het vertrouwen en het welbevinden op het werk: gaan we in het licht van de stijgende kosten nog kunnen blijven produceren? Moeten de prijzen omhoog? Hoe beïnvloedt de stijgende index de bedrijfsresultaten? 

Een ondernemer voelt zich verantwoordelijk voor zijn medewerkers. Tegelijk houdt de realiteit hen gevangen en moeten ze de tering naar de nering zetten. En als het vandaag niet goedkomt, dan is dat omdat het werk nog niet af is.

“Dat is misschien wel het moeilijkste aan ondernemen: het besef dat je werk nooit klaar is”, vindt Heidi. “Sinds juli vorig jaar zijn mijn partner en ik non-stop aan de slag. Alle vormen van ontspanning hebben we opgegeven: geen yoga meer, minder tijd voor familie en vrienden. De dagelijkse wandelingen met onze honden zijn teruggeschroefd naar een keer per week - de kinderen doen dat nu. De computer gaat mee op reis, want alles loopt door, ook wanneer je op vakantie bent. Maar we weten dat er beterschap op komst is. Van de ervaringen in ons vorige bedrijf heb ik geleerd dat je na 2 jaar in rustiger vaarwater terechtkomt.” 

Heidi werkt met prioriteitenlijstjes die ze ook kan loslaten. “Je kan plannen zoveel je wil, de uitvoering loopt vaak anders. Ik probeer te accepteren dat ik niet alles kan doen. Als ik door het bedrijf wandel, klampt iedereen me aan. Ik keur facturen goed, hou het labo mee in het oog en doe zaken met leveranciers. Als er dan eens 2 dagen geen koffie is, dan is dat maar zo. Soms moet je tevreden zijn met 7 op 10.” 

Tips tegen werkstress

Voor medewerkers: 

• Voorzie focustijd zodat je kan doorwerken aan opdrachten. 
• Schenk aandacht aan ontspanning en maak van die speeltijd connectiemomenten. 
• Rust op tijd, eet gezond en beweeg regelmatig. 

Voor bedrijfsleiders: 

• Benadruk de menselijke kant bij medewerkers door bijvoorbeeld permanente evaluatie in beide richtingen te organiseren 
• Maak het doel van je bedrijf en het werk van je medewerkers expliciet om ze te motiveren 
• Deconnecteer even door te focussen op de sterke punten van je bedrijf en ballast gooi (tijdelijk) overboord te gooien. 
• Gebruik je netwerk om steun te vinden. 
• Blijf positief en kijk met vertrouwen naar de toekomst. 
• Werk met prioriteitenlijstjes en leer minder belangrijke zaken ook los te laten.

De reactie van experte Sylvie Bracqué op het verhaal van Heidi

Vermijd stress, hou je brein gezond 

Stress op het werk is niet abnormaal. “Het maakt een stof aan in je lichaam die je een boost geeft, waardoor je meer aankan”, zegt human resources-coach Sylvie Bracqué. Het is pas wanneer je te weinig recupereert en te lang stress ervaart, dat stress chronisch wordt en een negatief effect heeft op je welzijn. 

“Je lichaam geeft dan signalen: je bent bijvoorbeeld sneller moe, je hebt hoofd- en spanningspijn, je slaapt minder goed. Dat kan zich uiten in een verandering van gedrag, zoals stemmingswisselingen of concentratieproblemen.” 

Stress verschilt van persoon tot persoon, waardoor het voor werkgevers niet altijd duidelijk is wanneer een medewerker dreigt vast te lopen. “Elk lichaam is anders”, zegt Sylvie. “Bovendien zijn mensen geneigd te blijven doorwerken wanneer het misloopt - of ze negeren dat er iets aan de hand is. Als ze dan uiteindelijk de moed vinden om aan de bel te trekken, is het vaak te laat. Daarom is het een goed idee mensen sterker te maken en hen te informeren over wat je kan doen om hun draagkracht te verhogen.” 

Behalve stress zijn ook burn-out, conflicten en in uitzonderlijke gevallen zelfs pesterijen en zelfmoord psychosociale risico’s die we op het werk kunnen ervaren. Ze verstoren het welzijn van individuele werknemers en kunnen wegen op het groepsgevoel. Naar het werk gaan wordt op die manier allesbehalve een prettige aangelegenheid.