Het zelfstandigenpensioen in een notendop

Voorwaarden tot het verkrijgen van een rustpensioen:

• Pensioenleeftijd bereikt hebben
• Beroepsloopbaan bewijzen
• Pensioenaanvraag indienen

Pensioenleeftijd

Wettelijke pensioenleeftijd

De wettelijke pensioenleeftijd is 65 jaar (66 jaar vanaf 2025).

Vervroegd pensioen

Je kunt een vervroegd pensioen nemen vanaf:

• 65 als je een loopbaan van 42 jaar kunt aantonen (vanaf 2025)
• 64 jaar als je een loopbaan van 42 jaar kunt aantonen

• 63, als je een loopbaan van 42 jaar kunt aantonen
• 62, als je een loopbaan van 43 jaar kunt aantonen
• 61, als je kunt aantonen dat je ten minste 43 jaar hebt gewerkt;
• 60, als je 44 jaar hebt gewerkt.

Voor de berekening van het aantal loopbaanjaren komen gelijkgestelde periodes in aanmerking. Geregulariseerde studiejaren worden niet meegerekend.

Bewijs van de beroepsloopbaan

Normaal moet je het bewijs leveren van de uitoefening van de beroepsbezigheid. Het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen vraagt echter de nodige gegevens aan jouw sociaal verzekeringsfonds.

Periodes van activiteit

Het bewijs van jouw zelfstandige beroepsloopbaan wordt geleverd door de betaling van jouw sociale bijdragen. De jaren en kwartalen loopbaan worden aanvaard op voorwaarde dat de sociale bijdragen, en eventuele verhogingen of kosten, betaald werden.

Wanneer komt een kwartaal niet in aanmerking?

• Indien de verschuldigde bijdragen niet of niet volledig werden betaald
• Indien er slechts verminderde bijdragen werden betaald krachtens een zelfstandige activiteit als bijberoep of een activiteit in hoofdberoep die, op je vraag, met een activiteit in bijberoep gelijkgesteld werd (artikel 37 van het KB van 19/12/1967)
• Indien er vrijstelling van bijdragen verkregen werd

Gelijkgestelde periodes

Voor de berekening van het pensioen worden op aanvraag sommige periodes, met periodes van activiteit gelijkgesteld. Voor sommige periodes kan dit gratis, voor andere moet u betalen:

• Studieperiodes

Mits je inhaalbijdragen betaalt, kan de studieperiode na 1 januari volgend op jouw 20ste verjaardag onder bepaalde voorwaarden als een periode van activiteit beschouwd worden.

• Periodes van ziekte en invaliditeit

Je kan periodes van ziekte en invaliditeit kosteloos laten gelijkstellen met periodes van activiteit. Vereist is dat je je zelfstandige beroepsbezigheid volledig stopzet en dat je arbeidsongeschikt erkend bent door de adviserend geneesheer van jouw ziekenfonds.

• Andere periodes die kunnen vrijgesteld worden, zijn:
  • periodes van militaire dienst
  • periodes die gedekt zijn door vrijwillige bijdragebetaling (voortgezette verzekering)

Pensioenaanvraag

Automatisch onderzoek

Het recht op rustpensioen wordt automatisch onderzocht op de wettelijke pensioenleeftijd indien:

• Je in België verblijft gedurende ten minste 15 maanden voorafgaand aan de datum waarop u de pensioenleeftijd bereikt én
• Je onderworpen was aan het sociaal statuut van de zelfstandigen als zelfstandige of helper.

Geen automatisch onderzoek

In volgende vier gevallen is er geen automatisch onderzoek en moet je zelf aan de administratie te kennen geven dat je jouw pensioen wil opnemen:

• Je wenst vóór de wettelijke pensioenleeftijd met pensioen te gaan
• Je gaat met pensioen na de wettelijke pensioenleeftijd
• Je neemt een rustpensioen van uit de echt gescheiden echtgenoot op
• Je bent weduwe/weduwnaar: je moet het overlevingspensioen aanvragen indien jouw echtgeno(o)t(e) op het ogenblik van zijn/haar overlijden nog actief was

Waar?

Je kan je pensioen aanvragen bij:

• Het gemeentebestuur van je hoofdverblijfplaats
• De hoofdzetel van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) in Brussel
• Een regionaal bijkantoor van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen

Wanneer?

Je kan je pensioen ten vroegste 12 maanden vóór de gekozen ingangsdatum aanvragen.

Opgelet! Jouw pensioen kan niet ingaan vóór de 1ste dag van de maand volgend op de maand waarin je 60 jaar wordt.

Hoe?

Je moet zich persoonlijk aanmelden of laten vertegenwoordigen door een meerderjarige volmachtdrager. Je moet in het bezit zijn van jouw identiteitskaart. Vraag aan het gemeentebestuur een ontvangstbewijs van jouw pensioenaanvraag.

Het is mogelijk dat de pensioendiensten je achteraf meer inlichtingen vragen over jouw beroepsloopbaan.

Het kan nuttig zijn volgende documenten en inlichtingen bij de hand te houden: pensioenfiches, gegevens over arbeidsongevallen of beroepsziekten, militair zakboekje, betaalstrookjes van pensioen of van uitkeringen als mindervalide,

gegevens over aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen, …

Vanuit het buitenland

Je aanvraag moet bij aangetekend schrijven bij de hoofdzetel van het RSVZ in Brussel ingediend worden.

Pensioenberekening

Voor de berekening van je pensioen wordt rekening gehouden met twee factoren:

• Jouw beroepsloopbaan
• Jow beroepsinkomsten

Jouw beroepsloopbaan

De beroepsloopbaan omvat periodes van activiteit en periodes van inactiviteit die ermee gelijkgesteld zijn.

De beroepsloopbaan als zelfstandige wordt uitgedrukt via een breuk. De teller van de breuk is gelijk aan de som van de jaren en kalenderkwartalen waarvoor de beroepsbezigheid als zelfstandige of als helper bewezen is. De noemer van de breuk is gelijk aan het aantal jaren die een volledige beroepsloopbaan vertegenwoordigen, namelijk 45 jaar.

Pensioenhervorming 2013

De maatregelen van die hervorming moedigen de zelfstandigen aan om langer te werken.

Er is voorzien om de eenheid van de loopbaan te verwijderen. Dit betekent dat de gewerkte jaren boven de 45 jaar loopbaan recht geven op een verhoogd pensioen, maar er mogen niet meer dan 30 dagen gelijkgesteld zijn.

Jouw beroepsinkomsten

Bij de berekening van jouw pensioen wordt rekening gehouden met de beroepsinkomsten. De berekening verschilt naargelang van de periode waarover de beroepsactiviteit als zelfstandige of als helper loopt.

Pensioenhervorming 2013

De laatste maanden van de professionele activiteit zullen progressief in rekening worden gebracht voor de berekening van het pensioen.

Jaren vóór 1984

Voor elk jaar of kwartaal vóór 1984 berekent men jouw pensioen aan de hand van een forfaitair bedrijfsinkomen. Ook voor gelijkgestelde periodes geldt een forfaitair inkomen.

Jaren na 1983

Voor elk jaar of kwartaal na 1983 berekent men jouw pensioen aan de hand van de reële bedrijfsinkomsten. Voor gelijkgestelde periodes zijn er geen reële bedrijfsinkomsten bekend. In dat geval wordt rekening gehouden met fictieve inkomsten.

Aanpassing van de beroepsinkomsten

De beroepsinkomsten worden vermenigvuldigd met een aanpassingscoëfficiënt. De aanpassingscoëfficiënt bestaat onder andere uit:

• Een herwaardering van de beroepsinkomsten tot het indexcijfer van de ingangsdatum van de berekening
• Een percentage
  • 75% voor een rustpensioen als gezin;
  • 60% voor een rustpensioen als alleenstaande of een overlevingspensioen;
  • 37,5% voor een pensioen van uit de echt gescheiden echtgeno(o)t(e).

Gemengde loopbaan

Als je een gemengde loopbaan (zelfstandige, loontrekkende en/of openbare sector) hebt en een pensioenaanvraag in het stelsel der loontrekkenden ingediend hebt, volstaat deze aanvraag. Elke pensioeninstelling zal jouw pensioenrechten in haar regeling onderzoeken. De verschillende pensioeninstellingen houden contact met elkaar en wisselen hun beslissingen onderling uit.

Minimumpensioen

	Bedragen per jaar in euro
Minimumpensioen
Gezin	26.591,83
Alleenstaande	21.280,16
Overlevingspensioen	20.995,77

Wist je dat ...

Onder bepaalde voorwaarden jouw pensioen, dat berekend wordt op basis van de beroepsinkomsten, verhoogd kan worden tot het minimumpensioen voor zelfstandigen.

Voorwaarden

• Je moet een eigen loopbaan bewijzen die minstens gelijk is aan 2/3de van een volledige loopbaan (rustpensioen)
• Je moet een loopbaan van 2/3 van een volledige loopbaan bewijzen in hoofde van jouw overleden echtgeno(o)t(e) (overlevingspensioen)
• Het pensioen berekend op basis van de beroepsinkomsten is lager dan het minimumpensioen